MARBLEHEAD BOOTROMPEN EN HUN DESIGNS

Start van een wedstrijd

De Marblehead klasse kent zijn oorsprong sinds 1930 in de stad Marblehead Massachusetts USA. De toenmalige voorzitter Roy Clough van de Marblehead Model Yacht Club introduceerde een grotere modelzeilboot categorie met een romplengte van 127cm.

Meer historiek vindt je op volgende site:

In de loop der jaren, is deze categorie modelzeilboten snel wereldwijd verspreidt geraakt onder de talloze clubs en erkent als een eigen klasse vanaf 1937. Door de lange jarenlange evolutie is er ook al heel wat verandert aan het ontwerp van deze boten.

De huidige Marblehead-klasse is principieel nog steeds een vrij ongelimiteerde klasse, waarbij slechts enkele basisvoorschriften gelden:

  • Romplengte 1270-1290mm
  • Maximum masthoogte 2159mm
  • Maximum zeiloppervlakte 0,5161 m2
  • Kielvlak kan slechts in 1 positie bevestigd worden
  • Maximum kieldiepte 66cm

Nochtans zijn er ondertussen toch wat specifieke restricties ontstaan betreffende de opbouw van de gehele boot:

Een samenvatting van alle huidige RC Marblehead voorschriften vindt je hier:

https://www.radiosailing.org/classes/marblehead/class-rules?download=291:m-class-rules-2016

Wat maakt de Marblehead-klasse zo aantrekkelijk?

Vooreerst de uitstraling op het water. Een heel mooie wedstrijdboot, verrassend snel en super wendbaar. Aan opeenvolgende acties zeker geen gebrek tijdens een race. Zelfs op enkele honderden meters afstand kan je heel goed volgen wat deze boten uitvoeren.

Ook de mogelijke vrijheid om met je eigen ideeën technische verbeteringen aan te brengen, mits rekening te houden met de basisregels. Niet vergelijkbaar met bijvoorbeeld de IOM-klasse die heel strikte regels hanteert. Ondanks de grootte van de boot, is deze vlot te transporteren in de auto. De romp past dwarsliggend op een standaard achterbank.

Net door die grote vrijheid en het prachtig vaargedrag, is de Marblehead terecht de absolute koningsklasse onder de modelzeilboten.

Designs vroeger en nu:

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste modellen welke ontwikkeld zijn sinds 1980:


DESIGNER LAND JAAR
ASTRA GRAHAM BANTOCK GBR 1999
ABACUS FRANK RUSSELL AUS 1991
ABACUS MK2 FRANK RUSSELL AUS 2001
AJAX 1 DARIO VALENZA AUS 2000
AJAX 2 DARIO VALENZA AUS 2001
ANARCHY BRAD GIBSON GBR 2006
ANJA X LUPART SUI 1981
ASTRIX JOHN TAYLOR GBR 2015
BEE ROGER STOLLERY GBR 1983
BERLINGO PAUL LUCAS FRA 1988
BERLIOZ TORVALD KLEM SWE 1994
BLACK MAGIC JOOST VAN SANTEN NED 2017
BLAZE BRAD GIBSON GBR 2001
BOOGIE BRAD GIBSON GBR 2002
CEDAR CLUB PAUL LUCAS FRA 1986
CERBERUS DARIO VALENZA AUS 1999
CRAZY TUBE TOO ROGER STOLLERY GBR 2000
CUMULUS GRAHAM BANTOCK GBR 1997
ELLA CHARLES DETRICHE FRA 2007
EMME CECCARELLI YD ITA 2017
ENIGMA GRAHAM BANTOCK GBR 1989
F5 LINCOLN MC DOWELL AUS 2015
FE FE  CHARLES DETRICHE FRA 2008
FLIPPER CHARLES DETRICHE FRA 2007
FOREIGN AFFAIR GRAHAM BANTOCK GBR 1983
FREAK WAVE CHRIS VAES NED 2019
GOTHIC FRANK RUSSELL AUS 2012
GOTHIC XP FRANK RUSSELL AUS 2014
GRUNGE BRAD GIBSON GBR 2011
HAVOC GRAHAM BANTOCK GBR 1988
HUNTER MANUEL DOTTI GER 1984
HUSH HUSH GRAHAM BANTOCK GBR 1987
HYDRA GERHARD MENTGES GER 2003
INDIE BRAD GIBSON GBR 2015
HONCHO JOOP DE JONG NED 2013
JETHRAIL M REINER MASSOW GER  2013
JIVE BRAD GIBSON GBR 2009
KATANA CARBONIX BOATS AUS 2014
KATANA V2 CARBONIX BOATS AUS 2017
KISUTCH BOB STERNE CAN 1982
KIWI CONCEPT GEOFF SMALE NZL 1988
MARGO PAUL LUCAS FRA 1994
MAVERICK DARIO VALENZA ITA 1995
MONARCH GRAHAM BANTOCK GBR 2003
MX CRAYON FRANK RUSSELL AUS 2014
NAGA CHARLES DETRICHE FRA 2007
NEXUS DARIO VALENZA ITA 1997
NEW WAVE CHRIS VAES NED 2016
NIOUTRAM MARC POMERADE FRA 2017
NO SECRET GRAHAM BANTOCK GBR 1984
OCTAVE DARIO VALENZA ITA 2008
ORCA
PAPER TIGER MK2 FRANK RUSSELL AUS 2012
PARADOX GRAHAM BANTOCK GBR 1991
PENCIL GRAHAM BANTOCK GBR 2015
PI DARIO VALENZA ITA 1998
PIXEL JOHN TAYLOR GBR 2012
PRIME NUMBER GRAHAM BANTOCK GBR 2002
QUARK GRAHAM BANTOCK GBR 2013
RAD GRAHAM BANTOCK GBR 1998
REMIX JOHN TAYLOR GBR 1992
ROAR EDGE JOHN TAYLOR GBR 1992
ROK GRAHAM BANTOCK GBR 2000
SAGITTA RCSAILS THA 2013
SC4M BRAD GIBSON GBR 2001
SIMPLET 4M CHARLES DETRICHE FRA 2006
SKALPEL JANUSZ WALICKI GER 1987
SLIVER MARK DICKS GBR 2015
STARKERS 3 DAVID CREED GBR 2003
STRAD GRAHAM BANTOCK GBR 1999
SUPER D CHARLES DETRICHE FRA 1991
TAIFUN RC SAILS THA 2009
TETHYS MARK DICKS GBR 2013
UPROAR ROGER STOLLERY GBR 2015
VB01 GRAHAM BANTOCK GBR 2013
VIBE JEFF BYERLEY AUS 2002
VICKERS M IAN VICKERS USA 2013
WAFER GRAHAM BANTOCK GBR 1992
WHISPER GRAHAM BANTOCK GBR 1992
WOODPECKER FRANK RUSSELL AUS 1985
ZERO FRANK RUSSELL AUS 1984

In de Marblehead-klasse is de groep ontwerpers van bootrompen eerder beperkt. Namen zoals Graham Bantock, Brad Gibson, Roger Stollery, Mark Dicks, David Creed en John Taylor zijn gevestigde waarden in Engeland. In Frankrijk zijn Charles Detreche en Marc Pomerade deze. In Australië sinds jaren Frank Russell, voor Italië Dario Valenza.

Allen zijn ze gepassioneerd door de Marblehead-klasse en nog steeds op zoek naar verbetere designs.

Graham Bantock en Brad Gibson zijn ook heel actieve zeilers tot op vandaag en domineren ook sinds verschillende jaren de nationale en internationale wedstrijden en kampioenschappen. Hun zeilervaring en kennis is enorm groot, wat maakt dat ze ook steeds heel goede resultaten kunnen neerzetten. Een mooi voorbeeld voor de jongere generaties, ongetwijfeld.

Brad Gibson ontwikkelde in 2011 de “Grunge”, een compleet nieuw design, wat zich vertaalde in flink wat nationale en internationale titeloverwinningen. Graham Bantock ontwikkelde nadien op zijn beurt de “Quark” om de concurrentie aan te gaan en ook met regelmatig succes. Graham’s Quark design was sinds de ontwikkeling vrij snel commercieel op de markt verkrijgbaar. De Grunge van Brad Gibson sinds 2017.

Grunge van Brad Gibson
Quark van Graham Bantock

Zowel Brad en Graham hun designs worden niet meer eigenhandig gebouwd, maar door andere bouwers met de nodige licenties.

Ongetwijfeld zullen in de komende jaren nog nieuwe ontwikkelingen ontstaan.

Een mooi en recent voorbeeld is de huidige “Nioutram” van Marc Pomerade, welke door  http://www.boatsetc.eu/en/service/marblehead op de markt gebracht wordt.

Nioutram van Marc Pomerade

Slechts één model welke al jarenlang, sinds 1987, nog steeds meedingt tussen de groep nieuwere boten, is de reeds 30-jarige “Skalpel” ontwikkeld door de ondertussen overleden Janusz Walicki. Geen absolute winnaar, maar een heel waardige tegenstaander, dit uitsluitend gebruikmakende van conventionele zeilrigs en zijn eigen specifieke technische setup. Bijna ongelooflijk wat deze evergreen als boot vandaag nog steeds betekent. Ook de “Paradox” van Graham Bantock is en blijft tot vandaag een schitterende design met bijhorende prestaties.

Vergeet niet dat een radiozeiler met een zogezegd verouderd bootdesign, nog steeds in staat is om met een overdosis kennis en ervaring, heel goed mee kan dingen, dit op elk en huidig wedstrijdniveau. 

Een ouder bootdesign hoeft dus niet automatisch minder goed te zijn. De skills van de man aan de sticks is meer doorslaggevend, dan de vaareigenschappen van de boot op zich.

Hieronder een overzichtje resultaten van de Marblehead Wereldkampioenschappen in de afgelopen jaren:

2018

  • 1. Brad Gibson GBR – Grunge
  • 2. Christophe Boisnault FRA – Grunge
  • 3. Peter Stollery GBR – Up
  • 4. Kirwan Robb AUS – Grunge
  • 5. Chris Harris GBR – Nioutram
  • 6. Graham Bantock GBR – Quark
  • 7. Yannik Rossignol FRA – Nioutram
  • 8. Marc Alazia FRA – Nioutram
  • 9. Patrice Montero FRA – Nioutram
  • 10. Marc Pomerade FRA – Nioutram

2016

  • 1. Brad Gibson GBR – Grunge
  • 2. Matteo Longhi ITA – Nioutram
  • 3. Graham Bantock GBR – Quark
  • 4. Marc Pomerade FRA – Nioutram
  • 5. Darin Ballington GBR – Grunge
  • 6. Chris Harris GBR – Starkers 3
  • 7. Yannik Rossignol FRA – Nioutram
  • 8. Rob Walsh GBR – F3
  • 9. Laurent Gerbeaud FRA – Quark
  • 10. Ante Kovacevic CRO – Quark

2014

  • 1. Brad Gibson GBR – Grunge
  • 2. Graham Bantock GBR – Quark
  • 3. Ante Kovacevic CRO – Quark
  • 4. Joop de Jong NED – Honcho
  • 5. Peter Stollery GBR – Crazy Tube
  • 6. Laurent Gerbeaud FRA – Quark
  • 7. Yannik Rossignol FRA – Trimontane
  • 8. Darin Ballington GBR – Rok
  • 9. Loic Bothorel FRA – Prime Number
  • 10. Gilles di Crescenzo FRA – Skalpel

Vanaf 2012 tot nu, is Brad Gibson met zijn Grunge-ontwerp steeds dominant gebleven. Vandaag de dag zijn nieuwe modellen zoals de Nioutram en andere, aan een stevige opmars bezig, met daar bovenop sinds 2014 de Quark van Graham Bantock.

Graham kende heel wat succes in de jaren 2000-2010 met ontwerpen als de Rok, Rad en Prime Number. Toenmalige concurrenten waren vooral de Skalpel en Starkers.

Midden tot einde jaren ‘90 domineerde vooral de Paradox van G. Bantock, terwijl destijdse nieuwkomers als de Berlioz van de zweedse ontwerper Torvald Klem de strijd aanbonden en ook met succes.

Marblehead F4

Evolutie in design en bouwmaterialen:

Waar in vroegere jaren nog veel gebruik gemaakt werd van houtbouw en aluminium, is sinds de opkomst van composiet materialen de allergrootste stap voorwaarts gezet in de ontwikkeling van snellere en nieuwe en/of verbeterde modellen Marbleheads.

Marblehead tijdens opbouw in composiet

Eerst het totale gewicht, dat zich bij recente Marblehead-designs zich situeert tussen 4,7-5,2 kg, inclusief zeilrig. Winnende modellen tijdens wedstrijden, bevinden zich momenteel en meestal tussen 4,7 en 4,8kg. Boten zwaarder dan 5kg hebben bij lichte wind, meestal ook problemen om voldoende snelheid op te bouwen of te accelereren, zeker bij opwaartse windkoers.

Wat nog verandert is sinds het gebruik van carbon als bouwmateriaal, is dat het zwaard, roer en mast, dun, maar vooral veel stijver en tegelijk lichter zijn geworden dan voorheen.

Stijfheid van de mast en zwaard zijn elementair. Het geeft de boot meer mogelijkheid om de druk in de zeilen beter om te zetten in meer zeilkracht en dus extra snelheid.

Een modern zwaard is meestal tussen 570 – 650mm lang, heel dun, maar vooral veel stijver dan in de vroegere jaren. Door de grotere stijfheid van het zwaard zal de boot beter rechtop blijven ipv weg te plooien door de wind.

Bij plotse rukwinden merk je snel hoe de boot telkens overhelt en dit ook direct kan omzetten in een extra versnelling of niet.

Het zwaard dient in elke richting stijf te zijn. Torsen is ook nadelig, wat de rechtuit koers beïnvloedt. De onderzijde van het zwaard werkt een beetje als een wiebelend roer diep het water.

Carbon zwaard met ballast

Net als bij een normaal roer, werkt elke zijdelingse beweging van zwaard ter hoogte van de ballast remmend, met  ongewild snelheidsverlies tot gevolg. Ook de zwaardkast in de bootromp, wordt hierdoor extra en onnodig belast door torsie-krachten.

Een verlaagde vaarweerstand of drag door het gebruik van een dunner zwaard en roer, is wederom een goede stap voorwaarts dankzij het van composietmateriaal.

Maw met een stijf roer, zwaard en mast verkrijg je sowieso een snellere boot.

Zowel voor het zwaard en roer zijn heel wat vormen in oploop. De profielvorm van het roer kan een significant verschil geven.

De ballast of bulb heeft vandaag een gewicht tussen 3,2 – 3,6kg. De vorm is slank, spits voor- en achteraan. Het dikkere deel van deze torpedovorm bevindt zich op 30-35% van de totale lengte te meten vaf de voorzijde. Het gewicht van de bulb, alsook de zwaardlengte, is deels afhankelijk van de momentele windkracht. Dit is ook de reden dat sommige eerder kiezen voor verwisselbare zwaarden en/of bulbs voor hun boot.

De combinatie van zwaardlengte en ballastgewicht bepalen de overhang of zeilhelling bij eenzelfde windkracht. De ideale overhang bedraagt 30°.

Een langer zwaard met lichtere ballast, geeft meer drag in het water en neigt eerder te buigen door de grotere hefboom. Omgekeerd, een korter zwaard met zwaardere ballast vertoont deze eigenschap minder. Om te weten welke combinatie je best gebruikt is de momentele wind en het karakter bepalend.

Bij lichte wind en een groot oppervlak van de zeilen gebruik je een korter zwaard met zwaardere bulb. Bij zwaardere wind of windstoten, gebruik je een langer zwaard met lichtere ballast.

Het gewicht van de bootromp zelf, is ook afgenomen sinds het gebruik van carbon. Waar vroeger bijvoorbeeld 700-800g nodig was om een naakte bootromp uit glasfiber te bouwen, kan dit nu met 350-450g carbon-weefsel aan dezelfde stijfheid en sterkte. Minder gewicht betekent dat de boot ook minder diep in het water ligt, dus een hogere waterlijn verkrijgt en minder vaarweerstand of drag, wat op zijn beurt een hogere vaarsnelheid creëert. Een lichtere boot met een kortere waterlijn is vooral gunstig bij zeer weinig wind.
De hedendaagse rompvorm evolueert naar minder diep en iets breder onder water, met een totale waterverplaatsing van 4,7kg.

Het gewicht voor een moderne competitieve bootromp met roer en electronica op zijn plaats, dus zonder zwaard, ballast, batterij of rig, situeert zich tussen 750 en 850g.

Prepeg-carbon of andere composieten zullen in de toekomst nog beter en lichter worden, het gebruik ervan toenemen, dit als doel nog lichtere boten te ontwikkelen.

Ook de stijfheid van de bootromp is een belangrijk onderdeel. Alle krachten die de boot ondervindt tijdens het zeilen dienen omgezet te worden ten voordele van snelheid. Vooral de voor- en achterstagkoorden en tegelijk de zijwanten, mogen geen rekkend effect vertonen door het buigen of vervormen van de romp. Deze krachten afkomstig van de wind, gaan hier aan verloren, terwijl ze net nodig waren om meer stuwdruk in de zeilen te creëren. Ook bij golfslag is het heel nadelig om met een te flexibele romp te varen welke het rendement van de zeilen ongecontroleerd beïnvloed. Alles vertaald zich in het verlies aan snelheid.

Marbleheads in volle actie

Het tekenen van een goede romp kan vandaag de dag met schitterende computerprogramma’s in 3D, waarbij je stresspunten en andere, vrij makkelijk op het scherm kan aanpassen. Ook vaarsimulaties met gekoppelde parameters en resultaten kan je vooraf zien, nog voor de bouw van de echte boot. Nadien kan je dit plan of tekening koppelen aan een CNC freesmachine die de plug fabriceert voor de romp en het dek. Deze moderne technieken worden gebruikt door professionelen. De hobbyist doet het natuurlijk meestal nog op de traditionele manier, op basis van een plan op papier en de bouw van een plug in hout.

Een mooi voorbeeld hiervan vindt je op volgende site:

https://radiosailingshop.com.au/index.php?main_page=page&id=11

De intrede van 3D-printers enkele jaren geleden, heeft er voor gezorgd dat het nu heel makkelijk is om kleine onderdelen zelf te maken voor de hobby. Eens je gebruik begint te maken van deze technologie, sta je versteld van hoeveel maal je deze kan inzetten. Niet meer vijlen, boren of schuren … vanop je stoel via je PC of laptop een tekening maken met de gepaste software, doorsturen naar je 3D-printer en enige tijd later ligt je onderdeel klaar om te gebruiken.

3D geprinte onderdelen

Sommige hobbyisten zijn er al in geslaagd om een volledige bootromp te fabriceren in secties om ze nadien met elkaar te verlijmen. Belangrijke factor is wel ervoor te zorgen dat het geheel voldoende stijfheid bekomt. Ook het maken van een plug wordt nu een stuk eenvoudiger en minder tijdrovend als alternatief voor de klassieke bouw met hout.

Uiteraard zijn ook de zeilrigs voor je Marblehead belangrijk. Ze horen van goede kwaliteit, correcte snit en goed gebouwd te zijn. De precieze opbouw van de rigs worden in een later artikel toegelicht. Meestal wordt voor lichte wind gekozen voor een swingrig als A, de andere sets B en C’s of D, als conventionele pocket luff. Nochtans bestaan er enkele bootontwerpen die pas goed zeilen door uitsluitend gebruik van swingrigs of conventionele zeilsets.

Hedendaagse bootrompen zijn wat betreft designvorm in de laatste 10 jaren ook sterk gewijzigd. Waar vroeger eerder gekozen werd voor een breed dek en romp, zie je nu veel meer smalle boten. Rompen waarbij het breedste punt, gemeten op de waterlijn, slechts 160mm bedraagt. Recente modellen slechts 130 – 150mm.

Alle nieuwere bootrompen zoals de Quark en Grunge zijn smal, een gevolg op de trend gestart met modellen als de Starkers en Crazy Tube. Andere ontwerpen met iets wijdere breedte zoals de Rok, Prime Number, Paradox, Strad, Gothic en Skalpel en andere, blijven nog redelijk competitief.

Als je de rompen van een Paradox, Prime Number en Quark naast elkaar zou leggen, merk je onmiddellijk dat de nieuwere ontwerpen enkele grote verschillen vertonen, namelijk:

  • Smaller boegdeel
  • Smaller achtersteven
  • Minder hogere romp
  • Vlakkere en minder diepe bodem

De Quark meet slechts 145mm op zijn breedste punt. Het achtersteven slechts 75mm en de bodemdiepte 115mm. Bij de vroegere boten zijn deze waarden beduidend hoger.

Kan een ouder design ook voldoende competitief zijn?

Het antwoord op deze vraag is niet makkelijk. Alles start met je kennis en je jaren zeilervaring. Een Brad Gibson of Graham Bantock zouden zelfs met een oude boot voor heel wat verrassingen kunnen zorgen tijdens een wedstrijd.

Tweede is het upgraden van een oudere boot. Ideaal gezien zou de boot in full carbon gemaakt horen te zijn ipv hout of glasfiber vanwege het grote gewichtsverschil. Ook het zwaard in dunner en stijver carbon. De ballastvorm en gewicht aangepast. Vergeet zeker niet het roer. Ook de rigs in stijf carbon en perfect gebouwd en getrimd. Eigenlijk een complete remake van de boot.

Een mooi voorbeeld hiervan was de prestatie van Darin Ballington GBR met een upgrade versie van de Rok, tijdens het Wereldkampioenschap Marblehead in 2014 te Reeuwijk Nederland. Een schitterende achtste plaats op 69 deelnemers. Mooie prestatie Darin! Te weten dat deze boot met zijn design van 14 jaar ouderdom, een oudje was in de totale vloot. Graham Bantock had met dit ontwerp vooreerst gevaren in het jaar 2000, tijdens de Wereldkampioenschap Marblehead te Murcia Spanje en destijds de tweede plaats verworven tussen twee Skalpels op plaatsen 1 en 3, met een totaal van 72 deelnemers.

Dus loont het nu om een ouder design te upgraden? 

Niet altijd, want het brengt extra kosten en een boel werk met zich mee. Het hangt ook af wat je ambities zijn. Wens je enkel in clubverband te zeilen, dan is een upgrade zelfs niet noodzakelijk om volop te genieten van deze prachtige hobby. Deelnemen is dan belangrijker dan winnen. Heb je hogere ambities zoals het deelnemen aan nationale en internationale wedstrijden, is het volledig upgraden van je oudere boot niet rendabel genoeg om vooraan te eindigen in de ranking. Je kan competitief zijn met de rest van de vloot, maar winnen wordt moeilijk haalbaar. 

Eigenlijk mag je stellen dat je dure investeringen verloren zijn, reeds bij aanvang, met als doel plaats 1 te kunnen veroveren.

Ook Brad Gibson heeft niet lang geleden dezelfde test uitgevoerd met een upgrading van de Paradox. Zijn conclusie is dezelfde, meer nog, indien de bootromp niet voldoet aan de huidige afmetingen en designs, kan deze wel sneller zijn dan origineel, maar bijna nooit beter presteren dan de echte topdesigns, ongeacht je eigen skills.

Kies je voor de aanschaf van een nieuw of recent bootdesign, maak je kans om eventueel goed te presteren. Het verschil zit in details. Zelfs bij een nieuw ontwerp kan je nog verbeteren en experimenteren. Ballastgewichten, roervormen, je zeilrig-opbouw en tuning er van. Hier kan je nog winst uithalen in vergelijk met collega’s die hetzelfde bootdesign bezeilen. Dit in combinatie met je zeilexpertise op het water, geeft de doorslag op winst of niet.

De internationale Marblehead klasse is een sterke en vrije klasse, welke telkenmale verbeterd door nieuwere designs van ontwerpers. Of je nu wil zeilen louter in clubverband of zelfs internationaal, je ambities en het genot om je hobby te beoefenen, bepalen hoe ver je wil en kan geraken.

Close combat op het water

Zeil en geniet!

© Copyright RCZEILEN


Translate »
error: Content is protected !!